Облысымыздағы тұңғыш халық театрының негізін қалаған өнер тарланы, Қазақ ССР-нің еңбек сіңірген мәдениет қызметкері, режиссер Мұқамбетжан Ғұмаров туралы кітап шықты. «Көке» деп аталған жаңа туындының авторы – ақын, журналист Ұлдай Сариева. «Жайық Пресс» ЖШС-ның баспасөз орталығында өткен кітаптың тұсаукесеріне халық театрының байырғы әртістері, Мұқамбетжан Ғұмаровтың ұрпақтары мен үзеңгілес жұмыс істеген көзкөргендер, автордың әріптестері қатысты.
Кітап мұқабасындағы «Көке» деген жазуды көрген адам бірден автордың өз отбасы туралы еңбек екен деп қалуы мүмкін. Ал әдебиеттің ауылына мектеп қабырғасында жүргенде-ақ ат байлаған ақын Ұлдай Сариеваның бір кездері Жалпақтал халық театрының әртісі болғанын Жайық жұртының бірі білсе, бірі білмейді. Осы кітапты жазуға қолына қалам алғызған да сол өнер ұжымын басқарып, қазақ мәдениетіне сүбелі үлес қосқан, барша жалпақталдықтар «Көке» деп атап кеткен режиссер ағаның дара болмысы мен әртістік шеберлігі болатын. Жаңа туындысында автор М.Ғұмаровтың өнердегі өнегелі өмірін, Жәнібек жерінде алғашқы халық театрының іргетасы қаланып, соғыс жылдарында Жаңақалаға көшіріліп, кейін жабылып қалғанын, араға жылдар салып Жалпақталда қайта түлеген театрдың өрлеу кезеңін деректі құжаттар негізінде баяндап жазған. Оқырманды елең еткізер тың жаңалық, Мұқамбетжан Ғұмаровтың әйгілі суретші Сәкен Ғұмаровтың туған әкесі екендігі жайлы мәлімет те осы кітапта алғаш рет беріліп отыр. 1937 жылы өмірге келген Мария, Сәкен есімді егіздердің анасы Хиуа ауырып дүние салған соң, Сәкенді Мұхамбетжан Ғұмаровтың ағасы Нәжімедин бауырына алған. Бұл жөнінде бақилық болар алдында «Көкенің» өзі айтып кеткен екен. Туысқандық қарым-қатынасты суретші Сәкен де, басқа ағайындары да білгенімен, бірінші рет хатқа басылып, жарыққа шықты. Сондай-ақ кітапта өлке тарихында елеусіз қалған домбырашылар Төлеген Аршанов пен Саркенже Сәрсембиевтің де есімдері аталады.
Кітаптың таныстырылымына қатысқан «Жайық Пресс» ЖШС-ның бас директоры Жантас Сафуллин, өлкетанушы Жайсаң Ақбай, «Қазақстан-Орал» телеарнасының директоры Асланбек Ғұбашев, байырғы әртіс Айсұлу Елжанова, мәдениет саласының майталмандары Гүлсім Кадешова, Сара Танабаева, Айман Қуатова және Базарғали Қуатов Ұлдай Сариеваның шығармашылығы жайлы сыр шертіп, режиссер Мұқамбетжан Ғұмаров туралы естелік әңгімелер айтты.
Өнердің биік бәйтерегін халқымен қайта қауыштырған автор туындынының соңында М.Ғұмаровтың шаң басқан әндерінің мәтінін жариялапты. 1945-1965 жылдар аралығында Мұқамбетжан ағамыз шығарған әндердің қазақ радиосынан шырқалғанын да жұрттың бәрі біле бермейді.
Тұсаукесерге жиылғандар өмірінің соңы өкінішпен өтіп, мәңгілік мекеніне аттанғалы елеусіз қалған тұлғаның биылғы 100 жылдығын атап өту керек деген ұсыныс білдірді.
Артур МАҒЗОМОВ,
“Орал өңірі”
Айсұлу ЕЛЖАНОВА, Жалпақтал халық театрының бұрынғы әртісі:
– Көке туралы кітапты көргенде, ол кісі жанымда тұрғандай әсердемін. Мұқамбетжан Ғұмаров сол кезеңнің өзінде қазақтың дәстүрін, ділін, тілін көтеруге үлес қосқан, тер төккен адам. Көкенің жүріп-тұрғанының өзі бізге өнеге болатын. Қазіргі таңда дара тұлғаны насихаттау жағы жетіспей жатқаны шындық.
Гүлсара ҒҰМАРОВА, Сәкен Ғұмаровтың жұбайы:
– Сәкеннің туған әкесі екенін басқа жұрттан көп естідім, бірақ Сәкен де, Көке де көзі тірісінде маған бұл туралы бірауыз айтқан емес. Көкенің ағасын әке деп есептеп, құрметтедік. Бүгін ол кісі жайлы кітаптың шыққанына ерекше қуанып, оқуға асығып отырмын.
Гүлсім КАДЕШОВА, зейнеткер:
– Ұлдай Мұқамбетжан ағамыз туралы кітап шығарғалы жатырмын дегенде бірден қуана құптадым. Өйткені ағамыздың көзін көре қалдым, еңбек жолымен таныспын. Бүгін Көкенің көзін көрген жандар, ұрпақтары, бұрын әріптестері жиналып, жылы жүздесу болды. М.Ғұмаровтың 100 жылдығы ең болмағанда аудан көлемінде тойлану керек.